VLOED

Een van de boeken die ik op het moment aan het lezen ben is Ararat van Frank Westerman. Ik houd erg van het soort boeken dat Westerman schrijft en heb inmiddels de meeste werken van zijn hand gelezen. Ararat spreekt me daarvan het minste aan, alhoewel die conclusie is gebaseerd op het lezen van twee derde deel van het boek. Aan de beklimming van de Ararat, waar het boek naar toewerkt, ben ik nog niet toegekomen.

In Ararat is Westerman op zoek naar het moment waarop of de reden waarom hij van zijn geloof is gevallen. Zijn gereformeerde geloof wel te verstaan. De reden is het zondvloedverhaal, waarbij de ark van Noach na tijden ronddobberen blijft steken op een berg. Dat verhaal staat zowel in de Bijbel als de Koran als de Torah. Velen - vooral Turken en Armeniërs - zijn er van overtuigd dat de Ararat die berg is. Het zondvloedverhaal komt overigens in nog veel meer versies voor. De oudste versie is duizenden jaren ouder dan de Bijbelse tijd.

Als onderdeel van de voorbereiding op zijn zondvloed- en Araratexpeditie gaat Westerman wadlopen naar Rottumerplaat. Want wadlopen en zondvloed zijn verenigbare grootheden. In het boek wordt gerefereerd aan een groep buitenlandse studenten die in 1980 werd overvallen door het tij, waarbij een van de deelnemers - een Irakees - verdronk en een ander - een Chinees - eenmaal aan boord gehesen van de ark sterft aan een hartstilstand.

In het jaar 1992 zat ik met mijn toenmalige vriendin in restaurant River Kwai. We waren er met een internationaal gezelschap van een man of tien: schoonouders, zus, broer, aanhang en nog een aantal Aziaten waarvan het mij niet helemaal duidelijk was wat zij daar deden. Vriendin had als geboorteland Dacca, Oost-Pakistan in haar paspoort staan, dus erg keek ik er niet van op. Haar vader zat bovendien in het ontwikkelingswerk en reisde daarvoor geregeld naar Zuid-Oost Azië.

Het eten was prima - ik herinner mij nog de kokoscurry met ananas en overheerlijke gekruide rijst - en de stemming een beetje vreemd. Dat de stemming vreemd was verbaasde me niet, want de familie, en met name pa, had wel last van rare nukken. Hij zei meestal bijzonder weinig, heel sociaal was hij niet. Ik werd de eerste keer dat ik bij hun thuis was al gewaarschuwd dat ik niet op die ene plek op de bank moest gaan zitten, want dat was zijn plek. Als hij niet in zijn hum was, was hij licht ontvlambaar en liep iedereen de hele dag op hete kolen door het huis.

Ik weet niet of mijn opmerkingsvermogen me in de steek liet die dag, maar wat mij betreft als donderslag bij heldere hemel zat ergens halverwege het diner ineens de halve tafel te huilen, en niet een beetje... er was geen redden aan! Men zocht steun bij elkaar, er werd getroost, er waren tranen van verbondenheid, er werden zinnen gestart in vaag Engels die hun einde niet haalden omdat ze uitmondden in een jammerende stotter.

Ik had nog steeds geen idee wat er aan de hand was. Tot vriendin tussen een paar snikken door vertelde dat de Aziatische tafelgenoten in 1980 als student hadden deelgenomen aan de desastreus verlopen wadlooptocht. Zij waren er bij toen het daar gruwelijk uit de hand liep en vriendins vader was een van de leiders van het wadloopclubje, of het was op zijn minst zijn idee om te gaan wadlopen. Het was een reünie van het wrange soort. Het was een gezamenlijke herbeleving van dat vreselijke moment, en voor de familieleden die er niet bij waren, van de waarschijnlijk vreselijke nasleep. Schuldgevoel leidt tot veel nasleep.

Het vreemdste was dat mij van tevoren helemaal niets was gezegd over de tafelgenoten, behalve dan dat het een paar oud-studenten waren die waren overgekomen naar Nederland. Het drama was binnen de familie blijkbaar volstrekt onbespreekbaar was. Achteraf vroeg ik vriendin wat er nou precies was gebeurd die dag, wat de rol van haar vader was, waarom er niet over gepraat werd. Maar ja, er werd niet over gepraat. Als het etentje niet ontaard was in zo'n prachtige huilpartij dan had ik het waarschijnlijk nooit geweten. En als ik Ararat niet had gelezen dan had ik er op dit moment ook niet aan gedacht.