RAS

Uit onderzoek van de Universiteit van Michigan blijkt dat slimme mensen even racistisch zijn als domme. Intelligente mensen kunnen hun vooroordelen echter beter verbergen. Racisme en vooroordelen komen volgens het onderzoek voort uit de behoefte van dominante groepen om hun privileges tegenover andere sociale groepen te 'legitimeren en beschermen'. De uitkomsten verbazen me niets. De resultaten van het onderzoek doen denken aan het integratiedebat in Nederland, met als extremen de linkskerkelijke hoogopgeleide allochtonenknuffelaars die de problemen van integratie niet kennen vanwege hun grachtengordelheid en die er alle baat bij hebben hun privileges te verdedigen, en aan de andere kant de minder goed opgeleide man (v/m) van de Vogelaarstraat die veel minder te verliezen heeft en die zich vertegenwoordigd weet door iemand die de problemen met integratie heel duidelijk ziet en ook zeer kordate oplossingen zegt te hebben. Er is veel veranderd in integratieland.  

In mijn jeugd bestond integratie nog niet, laat staan een integratieproblematiek. Alleen vrouwen integreerden in die tijd, maar dat heette toen nog emancipatie. Problemen van die tijd waren van een totaal andere orde: een ijskoude oorlog die de totale vernietiging van de planeet Aarde kon betekenen.

Ik geloof dat ik heel aardig ben grootgebracht in de wetenschap dat mensen gelijk zijn, ongeacht kleur, geaardheid of wat dan ook. Dat was ook prima te doen. In de nieuwbouwwijk in Vianen waar ik opgroeide woonden alleen blanke hoogopgeleide Hollanders. Er was wel een homostel in de straat, maar dat is me indertijd niet eens opgevallen, zo tolerant was ik. Gelijkheid was er ook in die zin dat er op vrijwel iedereen in de straat wel wat viel aan te merken, volgens mijn ouders dan. Het huis te slordig of juist te netjes, de kinderen te sloom of te wild, te veel huisdieren of te weinig...

Samsam
Als zoon van hoogopgeleide linkse ouders las ik vroeger natuurlijk Samsam. Daarin stonden prachtige foto's van mensen en vooral ook kinderen van over de hele wereld. In hun natuurlijke habitat. Een foto die me altijd s bijgebleven is die van een Aziatisch jongetje dat een rijstkorrel rechtopstaand tussen twee eetstokjes vasthield. Dat waren voor mij allochtonen: mensen die in een ander land woonden.  

Tijdens mijn lagere en middelbare schooltijd heb ik in totaal bij vijf niet-witte Hollanders in de klas gezeten. Zo weinig dat ik hun namen nog weet: Sharda, Anil, Perry, Eddie en de onvermijdelijke Mohammed. Het maakte mij geen reet uit dat het niet-witte Hollanders waren. Ze waren tof of ze waren het niet. Ik had niet het idee dat ze nou zo anders waren, alhoewel Sharda bij het opzeggen van de tafels 1 maal 1 zei en wij 1 keer 1. Alhoewel Perry en kroeshaarkam had die er best grappig uitzag. Alhoewel het bij Anil thuis heel bijzonder rook naar allerhande exotische kruiderijen. Alhoewel Eddie grote moeite had te bepalen wanneer hij grootte of grote moest gebruiken in een geschreven zin. Alhoewel Mohammed echt fantastisch door het systeemplafond kwam vallen tijdens de les, alhoewel ik geen flauw idee meer heb waarom en hoe ie daar terecht was gekomen. 

DNA
Racisme vind ik sowieso een vaag gegeven. DNA-onderzoek heeft aangetoond dat de mensheid genetisch zozeer op elkaar lijkt dat het evident is dat het om één ras gaat. Ras is een verzinsel en racisme is daarmee ook een verzinsel. I'm gonna send him to outer space to find another race.
Vooroordelen, daar kan ik dan weer wel wat mee. Dat is ook het maffe met vooroordelen: soms heb je gewoon het idee dat ze niet volledig uit de lucht gegrepen zijn, dat er wel een kern van waarheid in zit. Geef het maar toe!

Je kunt mensen echt alles wijs maken, als je het maar vaak genoeg herhaalt en hard genoeg roept. Maar dat werkt het beste als er af en toe wat schijnbare  feitjes zijn die het vooroordeel ondersteunen. Anders krijg je vroeg of laat mensen die beweren dat het anders is. Net als bij leugens kun je bij vooroordelen voor het beste resultaat beter enigszins bij de waarheid blijven. En met vooroordelen moet je net als met wetenschappelijk onderzoek over slimme en domme racisten alles wel in perspectief blijven zien: kenmerken van een individu zeggen niks over de groep, kenmerken van de groep zeggen niks over het individu. Maar ja, dat levert dan weer geen spetterende stukjes op... 

HAND

Als je alleen de inhoudelijke samenvatting leest van 'The other hand' dan bekruipt je ongetwijfeld het gevoel dat dat geen goed verhaal kan opleveren. Het verhaal zit propvol grote gebeurtenissen, grote emoties en enorme morele dilemma's: offer jij je vinger op om iemands leven te redden? Help jij je ver gewaande medemens als die onverhoeds aan de deur klopt? Vind je het systeem waarachter je je kunt verschuilen belangrijker dan medemenselijkheid? 

Dat klinkt als veel te veel om in een goed boek te proppen. Het knappe is dat 'The other hand' juist heel goed de balans bewaart. Ondanks al die grote gebeurtenissen, emoties en dilemma's. In de eerste plaats omdat het gewoon bijzonder goed geschreven is. In de tweede plaats omdat van hoofdstuk tot hoofdstuk het perspectief switcht tussen de vrouw die haar vinger offert om een persoon te redden en de vrouw - of het meisje - die gered wordt omdat iemand haar vinger offert.

Ondertussen wordt er een schets gegeven van de manier waarop de westerse wereld met vluchtelingen omgaat: van de westerse medeplichtigheid daar (in Nigeria) tot de wijze waarop alles juridisch is dichtgetimmerd hier (in Engeland). Als je als asielzoeker aankomt dan krijg je een formulier voor je vluchtverhaal. Zoals de ene hoofdpersoon - een Nigeriaanse vluchtelingvrouw van 15 jaar - het zegt:  "They only gave you enough space to write down the very saddest things that happened to you. That is why people do not like refugees. It is because they only know the tragic parts of our life, so they think we're tragic people." De vrouw zit twee jaar in het detentiecentrum in afwachting van haar lot.

Een psychiater die actief is in dat centrum schetst zijn rol als volgt: "Psychiatry in this place is like serving an in-flight meal in the middle of a plane crash. If I wanted to make you well, as a doctor, I should be giving you a parachute, not a cheese-and-pickle sandwich. To be well in your mind you have first to be free, you see?" Kijk, dat zijn zinnen waar je wat mee kan! Nou, vooruit, nog een dan, van de Nigeriaanse vrouw: "The first week I was in the detention centre, U2 were number one here too. That is a good trick about this world, Sarah (de andere hoofdpersoon/verteller). No one likes each other, but everyone likes U2."  Ook de andere verteller - een Engelse vrouw met haar jonge snelle wilde baan en leven - heeft af en toe goede wisecracks, zoals na de zelfmoord van haar man: "Oh, I dare say I'll cope the way British women always used to cope, before the invention of weakness."

Aan het einde van het boek vliegt Cleave wat mij betreft toch een beetje de bocht uit. Ik hoef niet per se een happy end, maar dit is in de categorie unhappy ends niet echt heel erg subtiel te noemen. En dat nadat de balans zo lang zo sterk bewaakt leek in alle grote gebeurtenissen, emoties en morele dilemma's. Neemt niet weg dat het een heerlijk geschreven boek is. Na lezing nestelen zich twee vreselijke vragen in je hersenpan: zou ik mijn vinger offeren? En zou ik mijn huis open stellen? Gelukkig kun je die vragen - denk je - nog jaaaaaaaren vooruit schuiven.

PUBERS

Recent onderzoek toont aan dat de muzieksmaak van rond je twaalfde bepaalt hoe je je als puber gaat gedragen. "Kinderen die naar 'onconventionele' muziek als metal, gothic, harde house of hiphop luisteren, hebben een grotere kans om later betrokken te raken bij vandalisme, winkeldiefstallen of vechtpartijen dan beginnende pubers bij wie hitparademuziek, klassiek, jazz of singersongwritermuziek op de stereo staat."

De voorkeur kan er toe leiden dat je in een scène terecht komt die wordt gekenmerkt door probleemgedrag. En er wordt ook nog vagelijk gesuggereerd dat de muziek zelf ook invloed heeft op je gedrag, wat ik me trouwens heel goed kan voorstellen. Alleen al vanwege het feit dat je je zo oprecht kan ergeren aan klotemuziek (ieder voor zijn eigen definitie natuurlijk). Muzieksmaak is erg belangrijk, zeker in relaties. Relaties met meisjes die 20 cd's hebben waarvan vier van Phil Collins zijn gedoemd te mislukken wet ik uit ervaring.

Ik was vooral in 1981 twaalf. In die tijd had je geen house, r&b, gabber of hiphop. Gothic volgens mij ook niet. Je had in de categorie onconventionele muziek wel punk, hardcore, metal, fusion en gewoon boerenpummelhardrock. Sowieso al veel minder muziek waarvan kinderen later op hol slaan dus.

Indertijd was ik fanatiek hitparadevolger: elke donderdagmiddag top 50, vrijdagmiddag Top 40 en Tipparade, zondag de Europarade en dan had je nog de Nationale Top 100: wij draaien de platen helemaal! Voer voor thuistapers dus die achter hun cassetterecordertje in de aanslag stonden om de pauzeknop te ontgrendelen. Ik keek altijd naar Top Pop en ook graag naar Op volle toeren bij de grootste familie (Flip Fluitketel, varkens, geiten, boerenkool!). Later kwam op dinsdag de Verrukkelijke Vijftien er nog bij.

De muziek was heeeel onschuldig in die tijd. Ik heb de Top 40 er maar even op nageslagen. Kid Creole & the Coconuts (mijn eerste LP, nog steeds goed en zelfs gedraaid op het feestje in Akhnaton!), Men at Work (mijn tweede LP), Trio, Adam Ant, ABC, Soft Cell, Toontje Lager, Bloem, Normaal (luisteren mocht, maar ik mocht van mijn moeder niet lid worden van de fanclub...), Madness (ook te gebruiken als afscheidslied), OMD, Kim Wilde, Stray Cats, Falco, The Jam, J. Geils Band, Doe Maar en wat echt heel goed helpt tegen in de goot belanden: Spargo!!

Totaal ongevaarlijke muziek waar je echt geen bushok door gaat slopen, oude vrouwtjes gaat terroriseren of condooms gaat stelen. Nee, dan de muziek van nu! Geen wonder dat de jeugd ontspoort. En dan hebben ze in het onderzoek nog niet eens de invloed van rai en Arabische muziek in het onderzoek meegenomen. Dat worden kamervragen!

Gelukkig is het allemaal maar sociaal-wetenschappelijk onderzoek, dus men neme de conclusies ervan met een flinke stapel zout.