KINNEBAKKES

Het is inmiddels 25 jaar geleden dat de Muur viel. Bij Andere Tijden was een uitzending over de periode vlak daarvoor. Honderden en al snel duizenden Oost-Duitsers probeerden de jarige DDR (40 jaar!) te ontvluchten door over het hek te klimmen van de West-Duitse ambassade in Praag. De auto's die jenseits von het hek achterbleven werden al snel ontdaan van alles wat los en eerder nog vast zat.  

Dit was het begin van het einde. En een redelijk onbeheersbare situatie ook. West-Duitse hotemetoten gingen met Oost-Duitse hotemetoten in conclaaf. Veel van deze Ossies werden voor keiharde Duitse Marken vrijgekocht. Men betaalde aldus tienduizenden euro's voor een vluchteling. Wel een OSV: ons soort vluchteling. 
De vluchtelingensituatie is sindsdien veranderd. De laatste tijd is het helemaal goed raak. Vluchtelingen betalen mensenhandelaren miljoenen om naar Europa te komen. Europa betaalt miljoenen om vluchtelingen tegen te houden. Europa betaalt miljoenen aan zijn asielapparaat, want dat is nou eenmaal zo afgesproken. Vluchtelingen zijn steeds minder OSV.

Zoals Dimitri Verhulst het zo fijntjes formuleert in Problemski Hotel, de zeven psalmen van de Conventie van Genève: Gij zult op uw kinnebakkes blijven kloppen als gij honger hebt, Gij zult u niet bezondigen aan het willen verbeteren van uw leven, Gij zult niet zo dom zijn te peinzen dat gij de kogel kunt ontlopen waarop uw naam geschreven staat, Gij zult de waardeloosheid van uw bestaan niet toetsen aan de normen van het Westen, Gij zult het Oude Continent niet aantasten, Gij zult u gedragen conform de universele rechten van de bastaardhond, Gij zult effenaf niks.

TRIBUNAAL

Dit jaar heb ik al drie korte Balkanvakanties achter de rug: Macedonië, Bulgarije en Bosnië & Herzegovina (BiH). Bij alle drie de reizen nam ik de taxi van de luchthaven naar de uiteindelijke plaats van bestemming, drie keer begonnen de taxichauffeurs tijdens de rit over de corrupte overheid in hun land en drie keer werd ik door de chauffeur in kwestie afgezet. Financieel dan. 

Macedoniërs zijn met stip het gezelligst, daarna de Bosniërs - die ik gemakshalve maar even over een kam scheer - en op de laatste plaats staan de Bulgaren. In Macedonië hebben ze het leukste wagenpark van Europa. Als je houdt van Zaztava's (Joegoslavische Fiatjes 500), Yugo's, Renaultjes 4 en 10 of antieke roet uitbrakende vrachtwagens dan moet je daar echt heen. In de categorie trivialiteiten: Zaztava betekent vlag en Yugo zuid.

Je merkt bij terugkomst op luchthaven Eindhoven heel goed dat Macedonië niet bij de EU hoort en dat Macedoniërs niet bijzonder gewenst zijn - te veel asielzoekers. Als je op de langebenenrij zit, dan zit je in het midden van het vliegtuig en sta je dus achteraan in de rij voor de paspoortcontrole. En die duurt me toch lang!! Elke Macedoniër moet namelijk kunnen aantonen dat hij of zij ofwel een retourticket heeft, ofwel genoeg geld heeft om een retourticket te kopen, ofwel iemand kent in Nederland die zorg kan dragen voor zo'n ticket. Welkom in Nederland!

Bosniërs kunnen niet autorijden en als ze dat toch doen, dan met een zeer ongezonde doodsverachting. Ze vinden het een belediging als je je veiligheidsgordel om doet, terwijl dat niet onverstandig is. Er is alle kans dat ze een noodstop moeten maken als er na een blinde hoek een paardenkar met Roma opdoemt. 

In het volgens Trip Advisor beste restaurant van Tuzla spraken we uitgebreid met serveerster Sonija. Studente, woont met haar twee zussen, ouders, hond en schildpad (die bij haar in bed slaapt!) in een flatje van 40 vierkante meter. Vader Kroaat, moeder Bosniak, twee geloven op één kussen... Als broodje halfom kom je daar nog steeds niet aan de bak. Je wordt uitgekotst. Zonder de juiste connecties krijg je sowieso geen baan in het armste en corruptste land van Europa. Een diploma stelt weinig voor. Ze wilde dan ook weg uit BiH. En ze had een hekel aan Sarajevo, een omhooggevallen en kunstzinnig stadje, bevolkt door snobs.&nbsp

Sarajevo is vergeleken bij Tuzla keigezellig en mooi. Het heeft zo zijn voordeel als je stad is platgegooid tijdens een beleg van een jaar of drie. Dan kun je met een schone lei beginnen. De internationale gemeenschap voelde zich zo schuldig aan de onveiligheid in deze volgens VN veilige zone (12.000 doden, 50.000 gewonden) dat men grif geld heeft gedokt om de stad in meer dan oude glorie te doen herrijzen. Het beleg van Sarajevo is inmiddels een toeristische USP met tours langs de bevoorradingstunnel en sniper alley. Ook kun je pennen kopen met Sarajevo er op in de vorm van een patroonhuls.
Dinsdag was ik bij het Joegoslavië Tribunaal bij de laatste dag - procesdag 497 - van het proces tegen Karadzic, de man die verantwoordelijk wordt gehouden voor onder meer Srebrenica en het beleg van Sarajevo. Karadzic is de grootste Europese slachter sinds Hitler en Stalin.

Karadzic zat op zo'n drie meter afstand, achter glas. Hij zag er uit als een vriendelijke opa, zo met zijn ringblok en bekertje automatenkoffie, warrige haardos, kek brilletje, wippend op zijn stoel. Zoals het een Bosniër betaamt - of het nou een Kroaat, Moslim of Serviër is - droeg hij een slecht zittend pak met kussens in plaats van schoudervulling. 

Karadzic verontschuldigde zich in zijn slotpleidooi voor zijn amateurisme. Wanneer hij minder amateuristisch had gehandeld was het niet zo uit de hand gelopen. Karadzic ziet zich meer als een man van de waarheid dan van de juridische kennis. Hij wees alle beschuldigingen van zijn verantwoordelijkheid voor de ruim 100.000 doden categorisch van de hand. En hij zei: "Laten we in godsnaam hopen dat dit de laatste oorlog was, maar dat heb ik helaas niet in de hand." Tsja, wie wel?