DE ASIELWASSTRAAT

Onlangs ben ik met een aantal collega's van VluchtelingenWerk naar Aanmeldcentrum (AC) Ter Apel geweest. Dat is een soort wasstraat voor asielzoekers, die daar hun asielaanvraag moeten indienen. De wasstraat is zo ver mogelijk weg in een polder gedropt, op het drielandenpunt Drenthe-Groningen-Duitsland. Een typisch gevalletje van externalizing negative spillover, zoals geografen dat noemen: zet kerncentrales zo dicht mogelijk bij de grens, dan heb je er zo min mogelijk last van als zo'n ding ontploft.

Het is heel goed om te zien hoe het er op het AC aan toe gaat. Je realiseert je ineens wat dat betekent, 60 personen per dag die een asielverzoek doen, uitgaande van 15.000 asielaanvragen per jaar en 5 dagen per week waarop asielverzoeken kunnen worden ingediend. Niet allemaal in Ter Apel overigens. Ter Apel is in eerste instantie land-AC, dus bedoeld voor asielzoekenden ter land. Ter zee en in de lucht zijn voor het grootste deel voor Schiphol. Ook voor herhaalde asielaanvragen word je doorverwezen naar Ter Apel. Ter Apel is ook vertreklokatie. Het is een hele industrie. Nog een reden om een AC in oost-Groningen te zetten: het schept werkgelegenheid. Advocaten, beslisambtenaren, werkbegeleiders, chauffeurs die de touringcars rijden, logistiek medewerkers, koks, tolken, medische dienst, juffen, wat niet al!

Ik ben bij de TNV (tijdelijke noodvoorziening) en de VBL (vrijheidsbepekende lokatie) geweest. Bij de TNV komen asielzoekers aan met een papier dat ze een asielverzoek willen doen. Tbc-controle en voorlichting door VluchtelingenWerk over de procedure: veel meer gebeurt er niet in die paar dagen dat ze in de TNV verblijven. Daarna worden ze in touringcars naar andere TNV's gebracht om weer terug te keren in TNV Ter Apel als ze bijna aan de beurt zijn om hun asielrelaas te doen in het AC. De TNV's vormen de buffer om de asielzoekers gelijkmatig de procedure te laten instromen.

In de TNV Ter Apel worden voor de grote groepen (Somaliërs, Irakezen) zijn er groepsvoorlichtingen door vrijwilligers van VluchtelingenWerk. Het moet toch een vreemde gewaarwording zijn voor veel van de Somaliërs die ik heb gezien tijdens de voorlichtingsbijeenkomst: een Nederlandse man die in het Nederlands voorlicht en grapjes maakt en simultaan vertaald wordt door de telefoon op tafel. Heel bijzonder!

Ook worden in de TNV vluchtverhaalanalyses (VVA) uitgevoerd. Aan de hand van de 5 V's wordt het vluchtverhaal enigszins gestructureerd en wordt gekeken waar gaten zijn. De 5 V's zijn: informatie over de vervolgde, is er sprake van gegronde vrees en gevaar voor vervolging bij terugkeer, wie waren de vervolgers en wat zijn de vervolgingsgronden. Ook wordt alvast bekeken op welke punten de landendesk op het Landelijk bureau (LB) aanvullende informatie kan verstrekken. Elke voorlichting, individueel of collectief, en elke VVA wordt netjes (zo goed als dat gaat, de adminstratieve ondersteuning is niet toereikend) in het vluchtelingenvolgsysteem (VVS) gestopt: belangrijke gegevens voor de subsidiegevers!

Ik ben bij een VVA aanwezig geweest van een Armeens stel. Hoe ver je in de stront getrokken kunt worden door een stelletje corrpute maffiose overheidsdienaren... Gruwelijk! Het lijkt me echt niet te doen om die gesprekken dagelijks te moeten voeren. Hulde voor de mensen van VluchtelingenWerk die dat doen!
Na bijwoning van de VVA realiseer je je weer in wat voor een ontzettend vrij land wij leven en hoe ontzettend betrouwbaar ons rechtssysteem is. En de politie is je beste vriend! En je realiseert je weer dat je je veel te druk maakt om suffe trivialiteiten. Poep aan mijn schoen, dat is pas erg!

In de vrijheidsbeperkende lokatie (VBL) wachten afgewezen asielzoekers op hun terugkeer. De beperking van de vrijheid is overigens niet heel groot: men moet dagelijks stempelen maar kan eenvoudigweg het terrein verlaten. Terugkeer is pas mogelijk als de hele papierwinkel gereld is, met laisser passers en ander documenten. De vrijwilligers van VluchtelingenWerk, aangevoerd door Mehran Pourmiri, lopen nog dossiers door om te kijken of er geen grote fouten zijn gemaakt in de procedure. En fouten worden er gemaakt! In sommige gevallen is de VBL niet het eindstation. Als terugkeer onmogelijk blijkt of wanneer er nieuwe feiten of inzichten zijn toe te voegen aan het asielrelaas kan dat leiden tot een nieuwe fase in de procedure.
Het blijft bizar: een dorp als Ter Apel, een lintdorp in een veenontginningsgebied waar langs de winderige weg Somalische vrouwen in kleurige rokken en doeken een kinderwagen duwen en Iraakse mannen met hangsnor in pak en op gympen voorbij sjokken. Wat moeten die mensen wel niet denken? Je komt uit Mogadishu, Teheran of Kabul en je komt in Nederland terecht tussen de ultieme Nederlandse leegte van vers bemeste weilanden en akkers. Is dit onderdeel van het ontmoedigingsbeleid?